giáo sư trần đình sử

Sách GK Tiếng Việt 1 Giáo Su Trần Đình Sử đã làm Tốt công việc được giao chưa mà lộng Ngôn ! video có sử dụng ảnh của các đồng nghiệp Hungmaster79@gmail.Com #GócNhìnĐảngViên #TrầnĐìnhSử #SáchGKTiếngViệt1 Từ khóa liên quan đến Sách giáo khoa lớp 1- Giáo Su Trần Đình Sử đã làm Tốt công việc được giao chưa GS Nguyễn Đình Chú không giấu nổi nước mắt khi nhắc nhớ: "Triết gia không vợ con, lại xa quê họ tổ, chỉ có một người cháu ruột đã cao tuổi và sống trong Nam. Hài cốt của ông được nhà nước lệnh cho sứ quán đưa từ nghĩa tang Pere Lachaise về Văn Điển, nhưng ông nghỉ mà chưa an. Mong quê nhà đón ông về yên nghỉ". Hạ Anh Giáo sư Trần Văn Giàu là một nhà cách mạng lão thành, kiên trung, đã hiến dâng cả cuộc đời mình cho suốt cuộc hành trình đầy gian lao khốc liệt mà rất đỗi anh hùng trong chặng đường lịch sử của Đảng và dân tộc ta. Luật sư Trần Đình Triển bàn về vụ lùm xùm quanh Tân Hiệp Phát. Kinh doanh- Luật sư Trần Đình Triển (Văn phòng luật sư Vì Dân) cho rằng, vụ việc Tân Hiệp Phát và anh Võ Văn Minh cần được nhìn theo nhiều góc độ. Đồng chí đã từ trần hồi 20 giờ 45 phút ngày 21-8-2021, tại nhà riêng. Lễ viếng được tổ chức từ 7 giờ 30 phút đến 8 giờ 45 phút ngày 25-8-2021, tại Nhà tang lễ Quốc gia (số 5 Trần Thánh Tông, TP Hà Nội). Lễ truy điệu và đưa tang vào hồi 8 giờ 45 phút cùng ngày, an táng Vay Tiền Nhanh Chỉ Cần Cmnd Asideway. DIỄN TỪ NHẬN GIẢIGIẢI VĂN HÓA PHAN CHÂU TRINH 2017Giáo sư Trần Đình SửGiải Nghiên cứu Kính thưa… Hôm nay, tôi vô cùng xúc động và vinh dự được nhận Giải thưởng văn hoá Phan Châu Trinh ở hạng mục nghiên cứu của của Quỹ văn hoá Phan Châu Trinh vì những đóng góp to lớn và lâu dài trong lĩnh vực văn học. Sự kiện này thể hiện sự gặp gỡ tri âm giữa các hoạt động nghiên cứu của tôi với phương hướng bồi bổ dân trí, chấn hưng dân khí theo gương nhà chí sĩ lỗi lạc của dân tộc Phan Châu Trinh, mà các nhà lãnh đạo Quỹ chủ trương. Nhân dịp này tôi xin phép bày tỏ lòng biết ơn chân thành đối với quý vị trong Hội đồng khoa học của Quỹ, những người đã hào hiệp dành cho tôi vinh dự to lớn này. Kính thưa quý vị, Nhân đây, cho phép tôi được chia sẻ đôi điều về hoạt động nghiên cứu của mình. Tôi là một giảng viên đại học, bắt đầu giảng dạy bộ môn lí luận văn học ở đại học sư phạm từ giữa những năm sáu mươi thế kỉ trước. Trong khi dạy, tôi dần dần nhận thấy tính chất công thức, sơ lược của lí thuyết theo quan điểm mĩ học Mác – Lênin thời ấy, chủ yếu dạy về quan điểm triết học và chính trị, không giúp nhiều cho người học thấy được đặc trưng, sự phong phú, vẻ đẹp cũng như giá trị văn hoá của sáng tác văn học. Nhờ tự học tiếng Nga và đọc các sách báo Nga hồi ấy, tôi thấy giới trí thức Liên xô vào thời “tan băng” đã có một bộ phận đi tìm những con đường tiếp cận mới, trong đó có thi pháp học. Các sách về phương diện này trước đó bị ngăn cấm, lúc bấy giờ đã lần lượt được in lại. Trên các tạp chí khoa học luôn có mục thi pháp, đăng tải các lí thuyết và tìm tòi mới. Do nghiên cứu lí thuyết bị cầm đoán, các nhà khoa học Nga đi vào nghiên cứu, phân tích tác phẩm, theo hướng thi pháp văn học với các tên tuổi lớn như M. Bakhtin, D. Li khachev, V. Shklovski, V. Girmunski…, cùng các nhà nghiên cứu trẻ ở Viện văn học thế giới như G. Gachev và các tác giả khác. Thi pháp học nhấn mạnh đến nguyên tắc sáng tạo văn học lạ hoá và hư cấu, tạo ra một chỉnh thể có tính kí hiệu. Nó nghiên cứu thi pháp như hệ thống các phương thức, phương tiện tạo nên tác phẩm nghệ thuật, khẳng định tính quan niệm, tính chủ thể của sáng tác, nhận rõ sự khác biệt giữa hình tượng nghệ thuật với các hình ảnh sao chép giản đơn từ thực tế, từ đó chỉ ra nội dung, tính sáng tạo và cá tính của nghệ sĩ. Như thế thi pháp học góp phần khắc phục quan niệm phản ánh giản đơn và xã hội học dung tục, xác nhận tính chủ thể của nhà văn. Và nhờ thế, thi pháp học được đón nhận rộng rãi. Nhưng thi pháp hoàn toàn không phải là lĩnh vực của hình thức văn học thuần tuý như một số người nghĩ, mà nó còn là lĩnh vực của văn hoá văn học, của hình thức tư duy thẩm mĩ, một bộ phận của văn hoá dân tộc. Nghiên cứu thi pháp chính là nghiên cứu văn hoá sáng tạo của văn học. Chỉ đến một giai đoạn nào đó của sự phát triển thì mới xuất hiện các hình thức nghệ thuật nào đó. Thi pháp học là một hướng nghiên cứu mở, nó có thể dung nạp nhiều cách tiếp cận khác nhau như chủ nghĩa cấu trúc, tự sự học, phân tâm học, kí hiệu học, nữ quyền luận, diễn ngôn học, xã hội học…Do đó mở rộng nghiên cứu các lí thuyết đó thì nghiên cứu thi pháp càng có thêm hiệu quả. Sau năm 90, song song với quá trình hội nhập, chúng ta tiếp thu thêm nhiều lí thuyết của phương Tây, việc ứng dụng thi pháp học đã đi vào chiều sâu. Nhiều công trình có thể không nêu tên thi pháp song thi pháp với tư cách là hệ thao tác nghiên cứu vẫn không bao giờ vắng mặt. Nghiên cứu thi pháp ở Việt Nam không tránh khỏi phải đối mặt với những định kiến lâu đời. Nào là “chủ nghĩa hình thức”, nào là “sùng ngoại”, nào là “xa rời bản sắc dân tộc” vân vân. Nhưng chúng tôi đề cao tính quan niệm của sáng tác, cho nên khó bề quy kết là chủ nghĩa hình thức, còn sùng ngoại ngày nay, trong ý nghĩa đúng đắn, chính là sùng tiến bộ, sùng văn minh, sùng khoa học, cũng không thể bác bỏ. Chúng tôi lại dùng lí thuyết hiện đại để nghiên cứu văn học, văn hoá nước nhà, không thể nói là xa rời thực tiễn văn học Việt Nam được. Vì thế thi pháp học là hướng nghiên cứu không thể bị phủ định. Bên cạnh dạy học lí luận văn học ở đại học, chúng tôi còn biên soạn chương trình và sách giáo khoa môn ngữ văn trung học phổ thông, trong đó chủ yếu là làm văn và đọc hiểu văn học. Chúng tôi nhận thấy cần thay đổi lối giảng văn cũ kĩ chủ yếu là dạy đọc chép. Trong đọc văn, chúng tôi khắc phục cách hiểu môn văn hẹp hòi chỉ là đọc các áng văn, thơ. Chúng tôi đề xuất cách hiểu văn nghĩa rộng, ngoài văn thơ là chính, học sinh còn đọc các văn bản có tính chất văn hiến, như cáo, chiếu, biểu, hịch, văn tế, các trích đoạn lịch sử, bình sử, các văn bản truyền bá khoa học nhân văn và khoa học tự nhiên, văn bản báo chí. Bằng cách đó học sinh biết tiếp cận với các loại văn bản có nội hàm văn hoá của dân tộc để sau khi tốt nghiệp học sinh không xa lạ với văn hoá nước nhà và khoa học hiện đại. Chỉ tiếc là bộ môn giáo học pháp trong nhà trường còn quá cũ kĩ, chưa đáp ứng tư tưởng mới và chương trình con nặng nề. Để khắc phục sự cũ kĩ này, chúng tôi đã giới thiệu những cách tiếp cận mới như đọc hiểu văn học, các hình thức làm văn mới như biểu cảm, văn thuyết minh, nguyên tắc dạy học mới trên cơ sở lây học sinh làm trung tâm, phát triển cá tính của học sinh. Theo chúng tôi, dạy học văn học trong nhà trường không thể xa rời với văn hoá đọc. Trong đời sống văn học hôm nay, chúng ta ngày càng hiểu rõ hơn, lí luận văn học chính thống một thời ở Việt Nam bị chính trị hoá, ít tính chất học thuật. Sự đổi mới lí thuyết văn học thực ra chỉ mới bắt đầu. Hành trình này con gian nan, thể hiện ở chỗ các giáo trình lí luận văn học ở bậc đại học hiện nay, mặc dù được chúng tôi bổ sung, sửa sang từ giữa những năm 80, đưa vào nhiều nội dung mới, song hình hài lí luận Liên Xô ngày trước vẫn con nguyên. Phải có một sự thay đổi căn bản nữa thì mới có được một chương trình lí luận văn học bậc đại học thực sự khoa học, hiện đại, hấp thu được các tinh hoa lí thuyết của nhân loại ngày nay, và đào tạo các thế hệ sinh viên, thạc sĩ, tiến sĩ bắt kịp trình độ của các nước tiên tiến. Đó là một công việc rất khó khăn, đòi hỏi không chi rất nhiều tri thức chuyên môn hiện đại, mà còn đói hỏi hiểu biết văn hoá rộng. Chính vì thế mà chúng tôi ngày càng tìm hiểu thêm nhiều lĩnh vực tri thức mà ngày trước và cho đến nay vẫn chưa được quan tâm nhiều ở Việt Nam, như lí thuyết tiếp nhận, diễn ngôn, kí hiệu học, hiện tượng luận,.. Dĩ nhiên là sự nghiệp này còn để ngỏ dành cho thế hệ trẻ. Kính thưa quý vị. Trên đây là mấy điều chia sẻ về hoạt động nghiên cứu của chúng tôi với tư cách là một giảng viên, một nhà nghiên cứu văn học và văn hoá. Chúng tôi vui mừng vì hoạt động ấy đã có sức lan toả và đã được các vị trong Hội đồng khoa học của Quỹ văn hoá Phan Châu Trinh biết đến và tỏ lòng khích lệ. Sự quan tâm của Quỹ là một sự động viên mạnh mẽ. Chúng tôi một lần nữa bày tỏ lòng tri ân, cảm tạ đối với Hội đồng khoa học của gỉải, của Quỹ văn hoá Phan Châu Trinh đã đem đến cho tôi niềm vinh dự, coi đây như là khích lệ chung cho tất cả những ai góp phần đổi mới lí thuyết văn học và dạy học ngữ văn của nước nhà. Xin đa tạ quý vị. Lê Lưu Oanh GS. Trần Đình Sử không chỉ là nhà Thi pháp học như mọi người thường ghi nhận mà ông thực sự là một nhà Lý luận văn học. Người ta nghĩ ông là nhà Thi pháp học cũng bởi vì những công trình về thi pháp học của ông quá nổi tiếng. Ông đã kiên cường nỗ lực nghiên cứu trên các phương diện thi pháp tác giả, thi pháp giai đoạn văn học, thi pháp tác phẩm và hệ thống các khái niệm và phương thức nghiên cứu thi pháp, để ra đời bộ tứ đồ sộ Thi pháp thơ Tố Hữu 1987, Mấy vấn đề thi pháp văn học trung đại Việt Nam 1999, Thi pháp Truyện Kiều 2002 và Dẫn luận Thi pháp học 1998, 2017, in đi in lại nhiều lần. Thi pháp học, thực sự là một con đường mới, một hướng đi mới đã gây nên ở Việt Nam một cơn sốt nghiên cứu văn học theo hướng thi pháp học, rầm rộ suốt thập kỷ 90 của thế kỷ XX. Nhưng bên cạnh đó, còn một hướng đi âm thầm và bền bỉ kéo dài gần 60 năm, tính từ khi ông bắt đầu giảng dạy Lí luận văn học LLVH ở Đại học năm 1966, đến tận hôm nay, 2020, một con đường đi gập ghềnh, đầy khó khăn. Khó vì đã có những quan điểm chỉ đạo trong một số văn kiện, sách báo mang tính định hướng của các cơ quan chủ quản thuộc nhà nước về những vấn đề LLVH, khó vì đã có những những vấn đề LLVH rất cơ bản nhưng đã được cố định hóa, chương trình hóa, dù còn khá sơ lược theo kiểu cơ sở, đại cương trong các Giáo trình LLVH hệ Đại học. Những vấn đề LLVH ấy, dù là những nguyên lí cơ bản mang tính đại cương, nhưng cũng ít được quan tâm thay đổi và nâng cao. Và đã mấy chục năm qua, tính từ 1960, chúng ngày càng trở nên cũ kỹ, khô cứng, giáo điều, ít sức sống, ít gắn với đời sống văn học thực sự. Trong điều kiện của một người giảng dạy LLVH ở đại học gần như bắt buộc phải có quan điểm của riêng mình về tất cả các nội dung LLVH cơ sở được đề cập đến trong một bộ giáo trình LLVH hệ Đại học, trong điều kiện cần phải nỗ lực nâng cao tiếp thu các vấn đề LLVH theo những nguồn tư liệu khác nhau trên thế giới, trong điều kiện bắt buộc phải thay đổi, nâng cao tính hiện đại của các vấn đề LLVH nảy sinh trong tiến trình vận động của thực tiễn văn hóa và văn học Việt Nam, Đình Sử luôn có ý thức nêu quan điểm riêng của mình, để dày công vun đắp nên một hệ thống những vấn đề LLVH ngày càng hiện đại, mới mẻ, tiếp cận với những trào lưu LLVH mới của thế giới với những ý tưởng riêng, độc đáo. Nếu tính trong lịch sử LLVH VN, điểm mặt người chuyên làm LLVH tức là những nhà nghiên cứu chuyên sâu về LLVH, viết sách LLVH, giới thiệu các khuynh hướng LLVH ở nước ngoài và vận dụng các quan điểm mang tính lí luận để nghiên cứu các hiện tượng văn học khoảng 40 năm nay, từ 1980 – 2020, có thể kể đến tên một số nhà nghiên cứu như Nguyễn Văn Hạnh, Hoàng Trinh, Hà Minh Đức, Hoàng Ngọc Hiến, Phương Lựu, Trần Đình Sử, La Khắc Hòa, Lê Ngọc Trà, Huỳnh Như Phương, Trương Đăng Dung, Nguyễn Văn Dân, Trịnh Bá Đĩnh… Nhưng là người đã đặt ra các vấn đề LLVH, có tư duy lí luận và có những kiến giải tạo nên những ảnh hưởng sâu rộng trong nền LLVH nước nhà, phải kể đến Trần Đình Sử. Ông thực sự là một nhà LLVH khi luôn cố gắng giải quyết các vấn đề LLVH, xây dựng các khái niệm LLVH, có ý thức về tư duy lí luận và lập luận và ứng dụng lí luận. Điều này thể hiện trong các bộ giáo trình LLVH ông tham gia và chủ biên Giáo trình LLVH, tập 1. 2, 1986-1987, 2005; Giáo trình LLVH hệ Cao đẳng, tập 1. 2, 2003-2005, trong các công trình chuyên sâu về LLVH như Những thế giới nghệ thuật thơ, 1995 và Tự sự học, chủ biên, 2017, Lí luận và phê bình văn học, 1996; Văn học và thời gian, 2001, Trên đường biên của lí luận văn học, 2014, Văn học so sánh, 2020 và những công trình về Thi pháp học. Là người gắn bó với việc giảng dạy ĐH, SĐH và hướng dẫn luận án TS, gần 60 năm qua, ông đã phải bàn đến khá nhiều vấn đề của nền LLVH nước nhà, qua nhiều giai đoạn, từ giai đoạn tiếp thu trực tiếp LLVH của Liên xô những năm 1960 – 1980, đến giai đoạn có những tiếp thu nguồn LLVH nước ngoài một cách sâu rộng sau thời kỳ Đổi mới từ 1986 đến nay, khi nhận thấy nội dung của hệ thống LLVH VN còn nhiều chỗ đơn giản, chưa hợp lý, cần đối thoại và phát triển. Đó là các vấn đề như phản ánh luận, ý thức hệ xã hội, văn học và hiện thực, đặc trưng văn học, hình tượng nghệ thuật, tư duy nghệ thuật, tiếp nhận văn học, văn bản và tác phẩm, ngôn ngữ văn học, phương pháp sáng tác, bản sắc dân tộc của văn học, kiểu sáng tác văn học và tiến trình vận động của văn học, lịch sử sáng tạo một tác phẩm văn học, diễn ngôn văn học…Đây là những vấn đề mà ông đã nhận thấy những hạn chế của sự gợi ý từ lí thuyết Xô viết và luôn muốn vượt ra khỏi, diễn giải lại, trình bày lại một số nhân tố trong lí thuyết truyền thống và diễn giải theo tinh thần tri thức mới. Đầu tiên, cần phải nhắc đến các bộ giáo trình LLVH cho hệ ĐH. Những người thực sự bắt buộc phải quan tâm, phải có trách nhiệm viết nên những bộ giáo trình này không nhiều. Nếu những năm 1960-1970, đội ngũ này còn khá đông, có thể kể đến như Nguyễn Lương Ngọc, Nguyễn Văn Hạnh, Trần Văn Bính, Hà Minh Đức, Nguyễn Xuân Nam, Thành Thế Thái Bình, Lê Bá Hán, Phương Lựu, thì đến những năm 1980 – 1990, có Phương Lựu, Nguyễn Xuân Nam, Thành Thế Thái Bình, Trần Đình Sử, Lê Ngọc Trà, La Khắc Hòa, sang đến những năm 2000, chủ chốt chỉ còn Phương Lựu và Trần Đình Sử. Tuy nhiên, Trần Đình Sử chỉ là chủ biên Tập 2 của giáo trình LLVH 1987, 2005 và chủ biên của giáo trình LLVH hệ Cao đẳng 2003-2005. Trong những phần đó, nỗ lực của ông để đổi mới giáo trình LLVH cũng là những đóng góp đáng ghi nhận. Có lúc, ông tâm sự với chúng tôi, về giáo trình LLVH, người Việt Nam mình thường có tư tưởng tự ti, không nghĩ người VN làm được LLVH, cho nên thường chỉ dừng lại ở sự sao chép nói chung. Có thể nói, các giáo trình LLVH, nếu không có tư tưởng mới thì sẽ không có LLVH mới. Còn các sách LLVH của ta, thực sự ít có gì mới mẻ, bởi làm LLVH rất khó. Người giới thiệu lí thuyết thì nhiều, nhưng để vận dụng vào nghiên cứu một hiện tượng văn học Việt Nam thì gần như không có. Người Việt vốn không có tư duy lí luận, tư duy phản tư, suy nghĩ thật sâu sắc một vấn đề, không chỉ LLVH. Ở một số luận văn, luận án thạc sĩ, tiến sĩ, vấn đề LLVH đặt ra và giải quyết mới chỉ như những thử nghiệm ban đầu trong nhà trường. Còn gần như không có các bước nâng cao tiếp theo… Đúng vậy! Hơn nữa, những người có trách nhiệm phải viết giáo trình quá ít, kể cả hệ thống giảng viên các trường ĐH có dạy môn LLVH. Chẳng ai nghĩ rằng cần phải viết giáo trình, trừ những người được Bộ Giáo dục hoặc Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp trước đây, hoặc trường ĐH mà họ là giảng viên, trao trách nhiệm, bắt buộc họ phải viết. Thực sự, hệ thống giáo trình này cũng không cần quá nhiều, nhưng nếu mỗi trường ĐH có chuyên ngành Văn có một bộ, độc đáo, khác hẳn nhau thì sẽ có những cơ hội mở ra nhiều hướng đi của LLVH VN. Tuy nhiên, vì là giáo trình, nên có những nội dung phụ thuộc vào chương trình mang tính pháp lệnh, nên cũng có cái khó nhất định đối với người viết sách mang tính LLVH kiểu nâng cao, ai có nhu cầu và khả năng thì quan tâm. Thực sự loại sách này có rất ít. Thuần túy lí luận chay thì ít ai cần. Còn tự đưa ra lí thuyết và ứng dụng vào các hiện tượng văn học, vào phê bình văn học đã có mấy ai. Nhưng trong tình thế ấy, Trần Đình Sử vẫn có những đóng góp riêng khi ông được tham gia viết giáo trình LLVH nói riêng và chủ động viết sách LL nói là người đưa ra vấn đề LLVH, giải quyết vấn đề và áp dụng vào một số hiện tượng văn học VN với khá nhiều ý tưởng mới lạ. Ngay từ lúc mới vào nghề, từ 1966, Trần Đình Sử đã luôn trăn trở với các vấn đề LLVH được đặt ra từ những năm 1950 với các bộ sách Nguyên lí, Cơ sở LLVH chủ yếu tiếp thu từ nền LLVH Xô viết của Abramovich, Timofeev. Từ thời đó, ông cùng một số giáo viên khác đã cảm nhận được sự sơ lược và và thiếu sức thuyết phục của nhiều nguyên lý văn học trong các giáo trình Xô viết và Việt Nam thời đó, nhưng hoàn cảnh lại chưa cho phép bất cứ thay đổi nào. Ông cứ một mình, cầm mẫn học hỏi, suy nghĩ, cần mẫn viết, cố gắng diễn đạt cho hết những suy nghĩ, biện luận, minh chứng của thế, ông đã viết một tiểu luận về Đặc trưng văn học, dày đến 100 trang đánh máy, trong những năm tháng chiến tranh chống Mỹ ác liệt nhất 1967 – 1972, trong hoàn cảnh ở nơi sơ tán của Đại học Sư phạm Vinh, đường sá xa xôi, chả có tư liệu tham khảo gì mấy. Vậy mà đến hôm nay, khi đọc lại những phần này, chúng tôi không khỏi kinh ngạc khi nhận thấy, với tuổi đời còn rất trẻ, chưa đến 30 tuổi, mà ông đã có những suy nghĩ đi trước thời đại với những suy ngẫm sâu sắc. Để nói lý do của việc viết tiểu luận này, gần đây, 2019, chính ông đã bộc bạch “Đây là bài viết của tôi năm 1972 tại khoa Văn Đại học Sư phạm Vinh, khi còn sơ tán ở Lăng Thành, Yên Thành Nghệ An. Đặc trưng văn học là khái niệm trung tâm của lí luận văn học. Bất mãn với lí thuyết thịnh hành đương thời, tôi tìm cách hiểu khác, vận dụng kí hiệu học, quan hệ chủ thể và khách thể, mĩ học tiếp nhận, đột phá nhận thức luận. Tôi đã nhìn đặc trưng văn học từ quan hệ chủ thể khách thể, xuyên suốt từ nhận thức đến thể hiện trong chất liệu, tạo ra một hệ thống thuật ngữ của riêng mình, phê phán triệt để quan niệm hình tượng thịnh hành lúc ấy trong các giáo trình. Với niềm say mê trẻ trung tôi không chỉ phê phán giáo trình lí luận văn học Việt Nam đương thời, mà còn phê phán cả lập luận giáo điều của Borev, Timofeev, đồng thời đưa ra lí thuyết của mình. Bây giờ nhìn lại không phải không có nhiều chỗ độc đáo còn đọc được. Tất nhiên bài viết không tránh khỏi những non nớt, ấu trĩ của một thời”Phần nói đầu cho tiểu luận Đặc trưng văn học – bản đánh máy. Trong tiểu luận này, ông đã đề cập đến các vấn đề cụ thể của hình tượng văn học với những góc độ khác, mới mẻ hơn. Ông say sưalập luận, minh giải cho ý tưởng của mình để thấy được hình tượng nghệ thuật không chỉ là số cộng của những sự thống nhất đơn giản như giáo trình hiện hành đang trình bày, mà có rất nhiều đặc tính quan trọng khác thể nghiệm và hư cấu, cái thấy được, cái không thấy được, tính sinh động nghệ thuật của hình tượng, sự thống nhất giữa những hình thức nghệ thuật cảm tính và ý thức của nghệ sĩ….Ông dựa vào một luận đề hoàn toàn mới, tức dựa vào lí thuyết hai hệ thống kí hiệu của văn học. Một là kí hiệu của giaotiếp bằng ngôn ngữ, hai là giao tiếp qua tạo hình phi ngôn ngữ như múa, âm nhạc, hội họa, nghĩa là qua tạo hình mà nhận ra thông tin. Xưa nay người ta nghiên cứu văn học thường dựa vào hai lý do sau ngôn ngữ tạo hình tức hình tượng, ngôn ngữ tự nhiên tức ngôn từ. Vì vậy chú ý hình tượng ở cấp độ tạo hình là con đường nghiên cứu cơ bản… Cách viết thật say sưa, sôi nổi, ý tưởng dạt dào. Những ý tưởng này sau đó được ông phát triển tiếp trong bài viết về Hình tượng văn học1984, và trong phần Đặc trưng của tư duy nghệ thuật và cấu trúc chỉnh thể của hình tượng nghệ thuật của giáo trình LLVH 1987, và vẫn được suy ngẫm trong bài viết Về phạm trù hình tượng văn học 2003 in trong Lý luận và phê bình văn đó cho thấy, cùng một vấn đề khoa học, có lúc tưởng chừng như cạn nghĩa, nhưng với nhiều cách tiếp cận khác nhau, vẫn luôn có được những ý tưởng mới mẻ, giàu sức thuyết hai bộ giáo trình LLVH hệ ĐH 1987 và 2005 và hệ cao đẳng 2003- 2005, ông đã đưa vào giáo trình nhiều quan điểm mới, hiện đại trên tất cả các nội dung cơ bản, từ đặc trưng đối tượng và nội dung văn học, tư duy nghệ thuật, cấu trúc hình tượng, ngôn từ như chất liệu của văn học, tiếp nhận văn học,đến văn bản, ngôn từ nghệ thuật, các loại hình nhân vật, các kiểu cốt truyện, cốt truyện và truyện kể…Có những nội dung rất mới mẻ so với thời điểm xuất hiện ở VN. Thí dụ, từ 1986, ông đã đưa Lí thuyết về tiếp nhận vào chương trình LLVH, mà thời điểm ấy, ở VN, chưa có mấy ai thực sự hiểu nó. Để nêu ra được các vấn đề LLVH này vào nhà trường, ông đã có những kiến thức và lập luận rất sắc sảo. Những đóng góp của ông về tư duy nghệ thuật, về cấu trúc hình tượng, cấu trúc nhân vật, điểm nhìn nghệ thuật, ngôn từ nghệ thuật,tính phi vật thể của hình tượng văn học… là những vấn đề cho đến tận hôm nay, chưa có ai vượt được ông trên phương diện nội dung giáo trình LLVH. Là những người trực tiếp giảng dạy LLVH ở bậc ĐH, chúng tôi thực sự đánh giá cao các bộ giáo trình này về mặt cập nhật kiến thức hiện đại và sự thuyết phục của hệ thống lập luận, vừa ở những quan điểm, vừa ở những thí dụ được phân tích. Ngoài ra, ở hệ SĐH vàđào tạo Tiến sĩ, ông còn có những chuyên đề như Thi pháp học, Văn học so sánh, Đặc trưng văn học, Phương pháp luận nghiên cứu văn học, Di sản Bakhtin…Mong muốn của ông là trình bày được những thành tựu mới nhất của LLVH thế giới, trên hai nguồn tài liệu từ Nga và Trung Quốc. Những nội dung được ông đề cập đến trong các bộ giáo trình và các chuyên đề, là những cố gắng lớn của ông trong việc ngày càng nâng cao hệ thống LLVH trong nước để có thể tiếp cận dần đến trình độ LLVH của thế giới. Sau khi ra mắt cuốn Văn học so sánh 2019, ông đang chuẩn bị cho nội dung cuốn Quá trình văn học. Chúng tôi rất hy vọng vào điều này. Bởi sách của ông, dù là giáo trình đại học nhưng không hề lạc hậu với nền LLVH trên thế giới. Gần như tất cả các vấn đề mới mẻ của LLVH thế giới đều đã ít nhiều được ông đề cập đến. Là một nhà LLVH, ông là người đưa ra rất nhiều những khái niệm LLVH mới, có những khái niệm thuộc về khái niệm chung như quan niệm nghệ thuật về con người, thế giới nghệ thuật, cái nhìn nghệ thuật, mô hình tự sự, tính mơ hồ, đa nghĩa của ngôn ngữ nghệ thuật, điểm nhìn trần thuật, ngôn ngữ thân thể…, nhưng cũng có những khái niệm xuất phát từ những nghiên cứu một tác gia, tác phẩm, giai đoạn văn học cụ thể như thơ trữ tình chính trị, giọng điệu quyền uy, tiểu thuyết đời tư, chữ thân trong truyện Kiều, trữ tình điệu nói, diễn ngôn lí luận …Tất cả những khái niệm đó đều có những nội hàm mới mới mẻ, có sức thuyết phục, được các thế hệ đi sau dễ dàng sử dụng, coi như là những nội dung có tính chất phương pháp được dùng chìa khóa mới để đi vào tìm hiểu tác phẩm, tác giả và giai đoạnvăn học. Trong các luận án TS mà ông hướng dẫn thành công, có thể thấy, với mỗi luận án, ông đã cố gắng cùng nghiên cứu sinh tìm hiểu kỹ càng một khái niệm LLVH, từ quan niệm nghệ thuật về con người, cái tôi trữ tình, biểu trưng nghệ thuật, hoàn cảnh nghệ thuật, diễn ngôn tiểu thuyết, trò chơi nghệ thuật… đến kết cấu trữ tình, giọng điệu trữ tình,giọng điệu trần thuật, diễn ngôn tiểu thuyết, diễn ngôn lí luận phê bình… Những khái niệm này trở thành cơ sở lý thuyết để các NCS khảo sát về mặt thực tiễn văn học. Vì vậy, các luận án ông hướng dẫn về sau đều in được thành sách, làm hành trang nghiên cứu văn học bước đầu cho các nhà nghiên cứu LLVH thế hệ sau. Đóng góp để xây dựng đội ngũ này của ông thật không hề nhỏ. Chứng kiến quá trình hướng dẫn luận án TS của ông, suốt 30 mươi năm ở Bộ môn LLVH, ĐHSPHN, có thể nói, ông thực sự là một nhà LLVH có tư tưởng, không chỉ ở chỗ ông có một kiến văn rộng rãi, tiếp thu được nhiều nguồn LLVH mới của thế giới, mà với mỗi công trình LLVH của ông, dù có khi mới ở bậc luận án tiến sĩ do ông hướng dẫn, ông đều mong muốn xác lập lí thuyết, triển khai hệ thống lí thuyết, vận dụng vào một hiện tượng văn học cụ thể. Vừa tiếp thu lí thuyết từ nước ngoài, ông vừa cố gắng chuyển hóa những lí thuyết đó thành của riêng khi hệ thống lại, lập luận lại, tìm thí dụ trên những hiện tượng văn học nước nhà một cách khá thuyết phục. Khi hướng dẫn tôi làm luận án về Cái tôi trữ tình1994, ông đã dựa vào lý thuyết của nhà tâm lý học Vunt, để đưa ra mấy tiêu chí nhận biết về cái tôi nói chung làm tiền đề cho lý thuyết về cái tôi trữ tình, mà thực sự trước đó ở Việt Nam chưa có ai đề cập. Tôi nhớ, khi bài báo Cái tôi và hình tượng trữ tình của ông ra đời có sự tham gia của tôi – LLOanh, năm 1993, đăng trên báo Văn nghệ, GS Phan Trọng Luận đã bảo tôi chắc GS Luận tưởng tôi viết là chính Bài viết giỏi lắm, nhưng hơi uyên bác quá ! . Còn ai đã chứng kiến những buổi thảo luận về các luận án TS ở bộ môn LLVH ĐHSPHN, ở đó ông không chỉ nhận xét về nội dung khoa học của các luận án khác, mà còn phải bảo vệ cho tư tưởng chính của luận án ông hướng dẫn, mới thấy ông là nhà LLVH luôn nhất quán nhiệt tình bảo vệ cho những quan điểm của mình. Ông không chỉ lo cho luận án ông hướng dẫn mà còn quan tâm đến những luận án khác của Bộ môn. Luận án nào có khó khăn, ông đều tìm cách giúp tháo gỡ, không kể luận án do ông hướng dẫn hay người khác hướng dẫn. Học trò cứ tìm đến ông là ông trình bày hiểu biết của mình như rút hết gan ruột. Cũng dưới sự hướng dẫn, góp ý của ông mà những luận án của bộ môn LLVH trong nhiều năm qua đã không tách rời các hướng nghiên cứu văn học mang tính thời sự, mà còn luôn gắn bó với đời sống văn học và đời sống thực tiễn của đất nước. Có thể kể đến những luận án như Tiểu thuyết VN đương đại, nhìn từ góc độ diễn ngôn,Lí thuyết trò chơi và một số hiện tượng thơ VN đương đại,Sự chuyển đổi diễn ngôn lí luận phê bình văn học VN từ thời kì đổi mới đến nay, Phê bình văn học VN 1945 -1986,Văn xuôi VN sau 1986 dưới góc nhìn phê bình sinh thái.. Không chỉ dừng lại ở những vấn đề LLVH trong nhà trường, ông còn luôn nâng cao các vấn đề LLVH thể hiện qua cácchuyên luận, qua các bài tranh luận trên báo chí… Ông đã có 3 cuốn Lí luận và phê bình văn học, 1996; Văn học và thời gian, 2001, Trên đường biên của lí luận văn học, 2014, tuyển những bài chuyên về LLVH, cả về phê bình văn học. Trong ba cuốn sách này, ông tập trung vào các vấn đề LLVH nảy sinh từ nhà trường cho đến các vấn đề nảy sinh trong giao lưu ý tưởng LLVH trong đời sống xã hội. Vẫn là những trăn trở củamột nhà LLVH, khi ông nhận thấy “cả đời đã được đào tạo trong môi trường lí thuyết cũ, bao nhiêu năm tuổi trẻ dành đọc các lí thuyết xơ cứng, đã nhận thấy những hạn chế của lí thuyết xô viết và tìm cách diễn giải lại”, ông đã “cố gắng tìm hiểu trình bày lại một số khái niệm cơ bản trên tinh thần khẳng định các nhân tố hợp lí trong lí thuyết truyền thống và diễn giải lại theo tinh thần tri thức mới” Lời nói đầu cuốn Trên đường biên của LLVH. Có những khái niệm, những vấn đề mà theo những tài liệu hiện hành ở VN thì tưởng chừng như cạn nghĩa, nhưng dưới suy nghĩ của ông, còn rất nhiều điều còn cần phải bàn đến như Tính nhân loại của văn học, Ý thức về cá tính,Bản sắc dân tộc của văn học, Ngôn ngữ thơ, Ngôn ngữ nghệ thuật, Phản ánh luận, Ý thức hệ, Văn học và hiện thực …Những ý kiến và quan điểm được trình bày luôn mang tính đối thoại với những ý tưởng cũ. Bên cạnh đó là nhũng vấn đề hoàn toàn mới như Hệ hình mới của lí luận, Cấu trúc đối thoại, Văn học là tư duy về cái khả nhiên, Tính kí hiệu của hình tượng văn học, Bước ngoặt diễn ngôn và chuyển đổi hệ hình trong nghiên cứu văn học…Ba cuốn sách này, đặc biệt là cuốn Trên đường biên của lí luận văn học, đều được giới chuyên môn đánh giá cao như những hiện tượng nổi bật của LLVH VN những năm gần đây. Trước đó, với Những thế giới nghệ thuật thơ, ông đã tổng kết, khái quát về một số các loại hình thơ ca cơ bản như thơ cổ điển, thơ lãng mạn, thơ tượng trưng, thơ cách mạng. Các loại hình thơ ca được trình bày có hệ thống, được phân tích toàn diện, có rất nhiều thí dụ thuyết phục, rất có ý nghĩa với những người quan tâm đến sự tổng kết mang tính lịch sử về thơ ca, không chỉ VN mà còn cả trên thế giới. Về Tự sự học, một trong những hướng đi của nghiên cứu văn học thế giới, mới du nhập vào VN khoảng 20 năm nay, ông đã chủ trì hai Hội nghị khoa học toàn quốc năm 2001 và 2009, tập hợp thành hai cuốn kỉ yếu Tự sự học- những vấn đề lí luận và thực tiễn in năm 2006 và 2010, được dư luận đánh giá là hai cuốn sách có những giới thiệu về Tự sự học mà ai ở VNquan tâm về Tự sự học không thể bỏ cũng để nâng cao hơn nữa về việc giới thiệu cũng như thực hành Tự sự học, ông đã cùng nhóm nghiên cứu cho ra đời Tự sự học – Lí thuyết và ứng dụng,2017, giới thiệu một cách có hệ thống những nội dung cơ bản và mới mẻ nhất của Tự sự học trên thế giới và VN. Theo ông, lí thuyết là để vận dụng. Vì vậy ông hầu như ít giới thiệu mà đưa ra một hệ thống lý thuyết của riêng mình, kết hợp nhiều quan niệm của các nhà khoa học đi vận dụng LLVH trong những công trình về thi pháp học của ông là những minh chứng thành công về phương diện này. *** Cuộc đời con người vừa dài vừa ngắn! Ngẫm nghĩ lại, đời người quá dài vì tám mươi năm trải qua bao nhiêu thăng trầm, chứng kiến bao biến thiên của đất nước, thời cuộc, có thể làm được bao nhiêu việc, để lại cho đời bao điều có giá trị. Nhưng cuộc đời cũng quá ngắn vì con người còn muốn làm bao nhiêu việc có ích cho đời nữa. Nhân dịp GS. Trần Đình Sử tròn tám mươi xuân, chúng tôi, những kẻ hậu sinh xin chúc GS., nhà LLVH, nhà thi pháp học, vẫn tiếp tục cống hiến cho nền LLVH của Việt Nam những sản phẩm tinh thần luôn ở dạng đỉnh cao mà khó có ai vượt qua được!. 29/3/2020 Trần Đình Sử sinh ngày 10 tháng 8 năm 1940 là một giáo sư, tiến sĩ lý luận văn học, Nhà giáo Nhân dân, giảng viên Đại học Sư phạm Vinh, Đại học Sư phạm Hà Nội và một số trường đại học khác ở Việt Nam. Ông là một trong những nhà lí luận văn học hàng đầu của Việt Nam và có nhiều đóng góp trong việc làm thay đổi diện mạo nền lí luận, phê bình văn học của Việt Nam những năm cuối thế kỉ XX đầu thế kỉ XXI[1]. Giáo sư Trần Đình Sử được phong danh hiệu Nhà giáo Ưu tú năm 2002, Nhà giáo Nhân dân năm 2010[2], được Nhà nước Việt Nam tặng thưởng Huân chương Kháng chiến chống Mĩ hạng Ba, Huân chương Lao động hạng Nhì, Huy chương Vì sự nghiệp giáo dục. Trần Đình Sử là người có vốn kiến văn rộng, bao quát một khối lượng tri thức thuộc nhiều lĩnh vực, am hiểu văn học, văn hóa Việt Nam. Đóng góp lớn nhất trong sự nghiệp nghiên cứu và giảng dạy của ông tập trung vào hai lĩnh vực chính là lí thuyết và nghiên cứu văn học Việt Nam. Trong đó ở mảng lí thuyết, tập trung chủ yếu ở lĩnh vực thi pháp học[3] và tự sự học[4]. Lê Huy Bắc Tên tuổi Giáo sư Trần Đình Sử gắn với công cuộc đổi mới lí luận, phê bình văn học Việt Nam đầu những năm 80. Trong lúc phương pháp nghiên cứu, phê bình xã hội học đã quá quen thuộc và cơ hồ không còn đem lại khả năng khám phá cái mới cho nghiên cứu nữa thì Giáo sư Trần Đình Sử đã mang lại một cách tiếp cận mới, khám phá một phương diện mới của văn học mà lâu nay ít người đề cập tới, đó là thi pháp học. Kể từ thập niên 1980, Giáo sư Trần Đình Sử là nhà phê bình lí luận số một của Việt Nam cho đến nay. Sự nghiệp nghiên cứu giảng dạy của ông được biết đến với hai lĩnh vực, thi pháp học và tự sự học. Nhờ ông mà địa vị khoa Ngữ văn và trường Đại học Sư phạm Hà Nội không ngừng được nâng cao trong hệ thống các trường đại học ở Việt Nam. Nhờ ông mà đội ngũ các nhà nghiên cứu giảng dạy nhiều thế hệ có được tiếng nói mới trong tiếp cận đối tượng và truyền bá nó cho người đọc, người nghe. Có thể nói, ông là người góp phần quan trọng bậc nhất trong việc tạo nên một đội ngũ những “người đọc mới”, những người “sáng tác mới” và những “người giảng dạy văn chương mới” trong thời đại mới của nước nhà. Trước đó, nền lí luận ở Việt Nam chủ yếu được đặt trên nguyên lí xã hội học. Đành rằng phê bình xã hội học thì chẳng có gì xấu hay sai trái, những vì quá nhấn mạnh đến các thao tác đối chiếu với cuộc sống theo kiểu Việt Nam nên, hướng đi này dẫn đến những kết luận khiên cưỡng, khiến người đọc đánh mất đi cái hay, cái độc đáo của sáng tạo văn chương vốn là ngôn ngữ đặc thù của trí tưởng tượng tuân theo quy luật của cái đẹp. Làn sóng “phê bình mới” do ông khởi xướng đã nhanh chóng lan rộng trong giới phê bình kinh viện. Tên tuổi Giáo sư Trần Đình Sử xuất hiện trong hàng vạn công trình nghiên cứu từ cấp cử nhân đến thạc sĩ, tiến sĩ văn học trên khắp cả nước. Chừng đó đủ để khẳng định tầm quan trọng của thi pháp học đối với giới nghiên cứu và vị trí không thể thiếu của ông đối với nền lí luận nước nhà, chí ít trong suốt ba thập kỉ qua. Khoa Ngữ văn trường Đại học Sư phạm Hà Nội tự hào vì Giáo sư Trần Đình Sử từng đảm nhiệm cương vị chủ nhiệm khoa từ 1990 đến 1995 và chủ nhiệm bộ môn lí luận văn học từ 2000 đến 2004. Giáo sư Trần Đình Sử sinh ngày 10 tháng 8 năm 1940 tại Huế, quê gốc Quảng Điền Thừa Thiên – Huế, trong một gia đình trí thức. Ông học ngành Trung văn tại Đại học Sư phạm Hà Nội 1959 – 1961, tốt nghiệp thủ khoa, được giữ lại làm giảng viên tiếng Trung tại trường. Với lợi thế về ngoại ngữ, năm 1962 khi được cử sang học tại Đại học Tổng hợp Nam Khai, Thiên Tân, Trung Quốc, ông theo học ngành ngữ văn. Năm 1966, ông về nước, được phân công công tác tại khoa Ngữ văn, Đại học Sư phạm Vinh. Ông dạy ở bộ môn lí luận văn học tại đó suốt mười năm. Những năm tháng này ghi nhận nỗ lực không ngừng của ông trong nghiên cứu và giảng dạy Phong cách cơ bản của thơ Tố Hữu, Đặc trưng hình tượng nghệ thuật trong tính chỉnh thể.. Năm 1976, ông được cử đi Liên Xô cũ làm nghiên cứu sinh tại Đại học Tổng hợp Kiev nay thuộc Ukraina. Tại đây, ông bắt đầu tiếp xúc với trường phái Chủ nghĩa hình thức Nga, đặc biệt là các tác phẩm lí luận phê bình của Mikhail Bakhtin 1895–1975. Lúc này, tên tuổi của nhà phê bình lỗi lạc Nga đã vang dậy toàn cầu. Trần Đình Sử quyết tâm truyền bá tư tường của Bakhtin vào nghiên cứu văn học ở Việt Nam. Năm 1980, ông bảo vệ thành công luận án Phó tiến sĩ nay được gọi là tiến sĩ về đề tài Thời gian như là yếu tố của chỉnh thể hình tượng nghệ thuật. Năm 1981, ông về nước, công tác tại khoa Ngữ văn, Đại học Sư phạm Hà Nội. Bắt đầu từ đây, khái niệm “Thi pháp học” xuất hiện rộng rãi ở Việt Nam với những nội hàm chính “Thi pháp học là khoa học nghiên cứu hình thức mang tính quan niệm” và “Thi pháp học chính là khám phá các giá trị văn hóa của nghệ thuật, chứ không phải đi giải mã nội dung”. Có sự chuyển biến trong nội hàm khái niệm từ nghiên cứu mã thẩm mĩ hình thức của văn chương sang mã văn hóa của văn chương. Nếu ai quan tâm đến khái niệm này thì sẽ thấy sự sáng tạo của riêng Trần Đình Sử. Ông muốn bao quát nhiều vấn đề nghiên cứu văn học trong khái niệm và nỗ lực mở rộng thi pháp học trong phạm vi có thể. Trong khi đó, trên thế giới, chủ yếu người ta tập trung giải mã nội dung của hình thức mà thôi. Chẳng hạn như ở Hoa Kỳ, thi pháp học của Bakhtin chỉ được tập trung ở bản chất đối thoại của lời văn. Vậy nên, có thể nói, thi pháp học được dùng trong nghiên cứu văn học ở Việt Nam là “thi pháp học Trần Đình Sử”. Đây là một đóng góp lớn lao mà không phải nhà nghiên cứu nào cũng có thể đạt được. Vấn đề ở đây không chỉ là “vận dụng” mà còn là “sáng tạo” cho phù hợp với văn hóa và tiếp nhận bản địa. Thi pháp học nhấn mạnh đến cái tôi sáng tạo của chủ thể. Cái tôi đó được định hướng bởi một “hệ hình tư duy” và nó tác động lên tất cả các cảm quan nghệ thuật về con người, chi phối cách lựa chọn ngôn từ, chi tiết trong việc xây dựng nên thế giới nghệ thuật riêng của nghệ sĩ… Lý thuyết táo bạo đó được Trần Đình Sử thực hiện trong những công trình đầu tiên là Thời gian nghệ thuật và cảm quan hiện thực của Nguyễn Du trong “Truyện Kiều” 1981, Cái nhìn nghệ thuật của Nguyễn Du trong “Truyện Kiều” 1983 và Thi pháp thơ Tố Hữu 1987… Những công trình này đề xuất cái nhìn hoàn toàn mới so với cách các nhà nghiên cứu trước đó khai thác tác phẩm và chúng mở đầu cho nhiều thập kỉ tiếp theo nghiên cứu văn học dưới cái nhìn thi pháp ở Việt Nam. Từ 1987 đến 1989, ông quay lại Liên Xô làm thực tập sinh. Năm 1990, ông được phong Phó giáo sư. Năm 1996, ông được phong Giáo sư. Sự nghiệp nghiên cứu của Giáo sư Trần Đình Sử luôn song hành với giảng dạy. Ông là một trong những giáo viên có thâm niên cao nhất trong đội ngũ các nhà sư phạm ở Việt Nam. Khởi đầu sự nghiệp giáo dục vào năm 1961, Giáo sư Trần Đình Sử có đến 47 năm chính thức đứng trên bục giảng về hưu vào năm 2008, con số này còn kéo dài khi hiện tại ông vẫn tiếp tục giảng cho các đối tượng thạc sĩ và tiến sĩ, đào tạo hàng vạn cử nhân, trên 50 thạc sĩ và 23 tiến sĩ. Nhiều người trong số tiến sĩ này hiện đang giữ những vị trí quan trọng trong hệ thống giáo dục và được phong hàm phó giáo sư, hứa hẹn là những nhà khoa học có uy tín trong đội ngũ trí thức tương lai của nước nhà. Nhận thấy những hạn chế nhất định của thi pháp học, sang thế kỉ hai mốt, Giáo sư Trần Đình Sử tập trung nghiên cứu tự sự học. Ông chủ trì hai hội nghị về tự sự học tổ chức tại trường Đại học Sư phạm Hà Nội và cho xuất bản hai cuốn sách có giá trị về tự sự học ở Việt Nam. Suốt đời mình, Giáo sư Trần Đình Sử đã viết hơn 200 bài báo, viết chung và riêng trên 100 đầu sách. Trong số đó, những công trình tiêu biểu nhất có thể kể là Thi pháp thơ Tố Hữu 1987, Thi pháp văn học trung đại Việt Nam 1998, Thi pháp Truyện Kiều 2002, Dẫn luận thi pháp học 2004… Năm 2004, nhà xuất bản Giáo dục tiến hành làm Tuyển tập Trần Đình Sử 2 tập với số trang gần 2000 trang. Ngoài viết sách nghiên cứu, Giáo sư Trần Đình Sử còn tham gia dịch nhiều tác phẩm nghiên cứu, phê bình từ hai thứ tiếng Nga và Trung. Tiêu biểu Dẫn luận nghiên cứu văn học do G. N. Pospelov chủ biên đồng dịch giả với Lại Nguyên Ân, Lê Ngọc Trà, Nguyễn Nghĩa Trọng, Nxb Giáo dục, 1985, Những vấn đề thi pháp Dostoievski của M. Bakhtin đồng dịch giả với Lại Nguyên Ân, Vương Trí Nhàn, Nxb Giáo dục, 1993, Tư tưởng văn học cổ Trung Quốc của I. N. Lisevich Nxb Giáo dục, 1997, Nghệ thuật ngôn ngữ thơ Đường của Cao Hữu Công và Mai Tổ Lân Nxb Văn học, 2000… Với những đóng góp trên, năm 1977 Giáo sư Trần Đình Sử được trao tặng Giải thưởng Lí luận Phê bình của Hội Nhà văn Việt Nam cho tác phẩm Lí luận và phê bình văn học 1976, tiếp đó là giải thưởng Nhà nước năm 2000 cho cụm công trình về thi pháp học. Là nhà giáo mẫu mực, Giáo sư Trần Đình Sử nỗ lực rất nhiều trong cải cách giáo dục. Trước hết là hệ thống sách lí luận được sử dụng rộng rãi trong cả nước. Đó là bộ giáo trình Lí luận văn học đồng chủ biên với Phương Lựu 3 tập, xuất bản lần đầu vào năm 1986. Tiếp đó là bộ Giáo trình lí luận văn học dánh cho hệ cao đẳng, 2 tập, 2003–2004. Chưa dừng lại ở các cấp học cao, Giáo sư Trần Đình Sử còn tham gia chủ biên bộ sách giáo khoa Ngữ văn cấp Trung học cơ sở, lớp 6,7,8,9. Ông phụ trách phần tập làm văn. Tư tưởng được ông đề xuất mang tính cách mạng đối với mảng dạy học này “Dạy văn là dạy cách đọc văn và làm văn”. Tư tưởng này có mối quan hệ rất biện chứng với cách nghiên cứu thi pháp học cung cấp chìa khóa để người học đi vào giải mã văn bản bằng chính cảm nhận và tri thức của chính mình. Đây là lối giáo dục đúng đắn, không chỉ cho việc học văn, mà quan trọng hơn là cho việc hình thành nhân cách con người. Phát huy năng lực tự thân là cách tốt nhất để hình thành nên những con người đúng nghĩa, biết nhận thức đúng sai và tranh đấu cho những mục tiêu tốt đẹp hơn cho sự sống trên thế gian. Tư tưởng này sau đó được Giáo sư Trần Đình Sử quán triệt trong cải cách sách giáo khoa bậc Trung học phổ thông giai đoạn 2002–2008 khi ông được mời làm tổng chủ biên bộ sách Ngữ văn lớp10, 11, 12, về sau bộ sách được phân thành hai cơ bản và nâng cao, nhưng tư tưởng cải cách ban đầu là của Giáo sư Trần Đình Sử. Hành trình cả đời của Giáo sư Trần Đình Sử là sáng tạo không ngừng. Không chỉ dừng lại ở phương diện tư tưởng, ông còn rất thành công ở chỗ chuyển tải, vận dụng những tư tưởng đó vào từng trường hợp cụ thể. Những bài nghiên cứu của ông về Tiếng thu Lưu Trong Lư, Tràng giang Huy Cận… là những áng văn mẫu mực trong tiếp cận tác phẩm. Đây chính là điều mà rất hiếm nhà lí luận nào ở Việt Nam bằng ông. Lối viết văn nghiên cứu của ông đạt đến chuẩn mực cao, là khuôn mẫu cho nhiều thế hệ nghiên cứu gia bắt chước, học hỏi. Đến nay, dù đã nghỉ hưu nhưng Giáo sư Trần Đình Sử vẫn miệt mài đọc, viết và hướng dẫn thạc sĩ, nghiên cứu sinh. Sự nghiệp của ông vẫn vươn dài phía trước mà chưa có dấu hiệu mệt mỏi. Cho dù về sau, “thi pháp học Trần Đình Sử” sẽ nhường chỗ cho các cách nghiên cứu khác, nhưng vị trí mở đầu, tâm huyết của một nhà khoa học, nghị lực và tấm lòng của một nhà giáo từ ông sẽ mãi vững bền trong lòng những con người chân chính yêu văn chương, yêu lẽ phải và mong muốn cuộc sống con người ngày một tốt đẹp hơn. About Trần Đình Sử Giáo sư tiến sĩ Lý luận văn học, khoa Ngữ Văn, Đại học sư phạm Hà Nội ĐỌC TÁC PHẨM VĂN HỌC TỪ GÓC ĐỘ KÍ HIỆU HỌC Trần Đình Sử Do quan niệm văn học phản ánh hiện thực được hiểu giản đơn thô thiển một thời, bản chất kí hiệu của tác phẩm văn học bị che giấu, và như thế , mỗi khi đọc tác … Tiếp tục đọc → Đăng tải tại Uncategorized ĐỌC THƠ TRỮ TÌNH TỪ GÓC ĐỘ KIẾN TẠO BÀI THƠ Trần Đình Sử Hàng ngày chúng ta vẫn giao lưu với nhau bằng tiếng nóí và chúng ta tự hiểu. Sở dĩ thế là vì chúng ta đã có năng lực sử dụng tiếng nói mà chúng ta giao tiếp. … Tiếp tục đọc → Đăng tải tại Uncategorized CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ – SỰ TOẢ SÁNG CỦA CÁI ĐẸP VÀ LƯƠNG TRI NƠI NGỤC TỐI Vang bóng một thời là tập truyện ngắn được coi là kiệt tác trong văn học Việt Nam giai đoạn 1932 – 1945, Chữ người tử tù là truyện ngắn xuất sắc nhất của tập truyện. Đọc truyện ngắn … Tiếp tục đọc → Đăng tải tại Uncategorized VAI TRÒ SÁNG TẠO VĂN HOÁCỦA VĂN HỌC Nói tới văn hoá của một dân tộc không ai là không nghĩ tới văn học, bởi văn học có một vị trí không thể thiếu trong mỗi nền văn hoá. Tuy nhiên trong một thời gian dài do nhu … Tiếp tục đọc → Đăng tải tại Uncategorized NGUYỄN DỮ VÀ TIÊN THOẠI TRUNG QUỐC QUA TRUYỆN TỪ THỨC LẤY VỢ TIÊN Nghiên cứu văn học so sánh giữa văn học cổ Việt Nam và văn học cổ Trung Quốc đang là một đề tài ngày càng được nhiều người quan tâm, cả trong nước lẫn ngoài nước. Đó là điều hợp … Tiếp tục đọc → Đăng tải tại Uncategorized ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VINH VÀ BƯỚC ĐẦU NGHIÊN CỨU VĂN HỌC CỦA TÔI Trần Đình Sử Tại sao tôi đi theo nghề văn? Hồi tưởng lại những năm tháng đầu đời, có lẽ đó là một bí ẩn của số phận. Chúng tôi yêu thích văn, nhưng chưa hề có ý thức học … Tiếp tục đọc → Đăng tải tại Uncategorized HẦU NHƯ TOÀN BỘ LÍ TUYẾT VĂN HỌC CÁCH MẠNG VIỆT NAM LÀ KẾ THỪA CỦA LÍ THUYẾT MẶT TRẬN CÁNH TẢ VÀ VĂN HỌC VÔ SẢN LIÊN XÔ NHỮNG NĂM 30. CHỈ CẦN ĐỌC MỘT ĐOẠN DƯỚI ĐÂY LÀ RÕ. Trần Đình Sử trích dịch sách Tiến trình văn học trong bối cảnh văn hóa-lịch sử của E. Chernoivanenco, Odessa, Maijak, 1997, tr. 414-418. Năm 1928, nhà phê bình văn học xô viết V. N. Fritsche 1870-1929 đã viết “Chúng … Tiếp tục đọc → Đăng tải tại Uncategorized GOLDBLATT HOWARD NÓI VỀ TIỂU THUYẾT TRUNG QUỐC ĐƯƠNG ĐẠI Trần Đình Sử thuật và bình luận Howard là nhà Hán học nổi tiếng người Mĩ, là người dịch văn học Trung Quốc, đặc biệt ông đã dịch tiểu thuyết Vú to mông lớn của Mạc ngôn, khiến cho tác … Tiếp tục đọc → Đăng tải tại Uncategorized ĐỌC BÀI THƠ TIẾNG THU CỦA LƯU TRỌNG LƯ Để minh họa việc đọc một bài thơ xuất phát từ văn bản chúng tôi chọn bài Tiếng thu của Lưu Trọng Lư, bởi vì hiện có những cách hiểu khác nhau, và ngôn ngữ là thử thách hàng đầu để … Tiếp tục đọc → Đăng tải tại Uncategorized Đọc tự sự Đọc tự sự cũng là đọc văn học nói chung, cần tuân thủ các cách đọc thông dụng. Đã có ba quan niệm về đọc văn học trong truyền thống. Một là đọc để tìm ra ý đồ tư tưởng … Tiếp tục đọc → Đăng tải tại Uncategorized

giáo sư trần đình sử